Rahim Kanseri Riskini Arttıran Faktörler:

Risk faktörü dendiği zaman bir hastalığa mesela kanser gibi, yakalanma riski arttıran herhangi bir özelliği belirtmekteyiz. Farklı kanserlerin farklı risk faktörleri vardır. Bazı risk faktörlerine müdahale edip değiştirebiliriz mesela sigara içimi veya güneş ışığı veya X-ışınlarına maruz kalma gibi. Bazı risk faktörleri ise değiştirilemezler örneğin bir insanın yaşı ve aile hikayesi gibi.

Belli başlı bazı faktörlerin rahim kanseri riskini arttırdığı bilinmesine rağmen bunlar her zaman hastalık nedeni olmazlar. Rahim kanseri olan bir kadında bir veya birden fazla risk faktörü varlığında dahi bunlardan hangisinin gerçekten kansere yol açtığını saptamamıza imkân yoktur.

Rahim kanseri yani Endometrium kanserine riskini arttıran çok sayıda faktör tanımlanmıştır. Aşağıdaki listede bu risk faktörlerinden belli başlılarını bulabilirsiniz.

⦁ Obezite yani şişmanlık
⦁ Hormon düzeylerine etki eden değişiklikler, örneğin menopoz sonrası kadınlık hormonu olan östrojen kullanımı, meme kanserli hastalarda kullanılan tamoksifenin kullanımı, polikistik over sendromu, erken adet görmeye başlamak ve geç menopoza girmek.
⦁ İleri yaş
⦁ Hareketsizlik ve diyet alışkanlıkları
⦁ Şeker hastalığı, Tip II Diyabet
⦁ Aile hikayesi (yakın akrabalarında Endometrium veya kalın barsak kanseri bulunması)
⦁ Hastanın kendisinde meme kanseri olması
⦁ Hastada rahim kalınlaşması yani endometrial hiperplazi saptanması
⦁ Başka kanser nedeniyle kasık bölgesine radyoterapi alınmış olması

Obezite:

Obezite ya da şişmanlık rahim kanserine yol açan önemli bir risk faktörüdür ve hormon değişiklikleriyle ilgilidir. Bir kadının yumurtalıkları menopoza girmeden önce kadınlık hormonu olan östrojeni üretirler ve menopoz sonrası sessiz duruma geçerler, dolayısı ile kadınlarda menopozdan sonra kadınlık hormonu üretimi azalır. Şişman kadınlardaki fazla yağ dokusu ise menopozdan sonra adeta bir hormon fabrikası görevi yapar ve vücuttaki diğer hormonları östrojene çevirip kandaki östrojeni normalde olması gerektiğinden daha yüksek düzeylere çıkarır. Bu fazla düzeydeki östrojen hormonu ise önce rahim duvarında kalınlaşmaya yol açar, bu kalınlaşmanın devam etmesi halinde ise zamanla rahim kanseri riski artar.

Sağlıklı kiloda olan kadınlara göre obez kadınlarda rahim kanseri riski yaklaşık olarak 3 kat daha fazladır. Yaşla beraber kilo alımı ve tekrarlayan şekilde kilo alıp vermenin de menopoz sonrası artmış rahim kanseri riskiyle ilişkisi olduğu gösterilmiştir.

Hormonsal Nedenler:

Kadınların hayatı boyunca devam eden hormonsal değişiklikler rahim kanseri gelişiminde önemli role sahiptir. Rahim kanserine yol açan nedenlerin geneline bakıldığında çoğunun hormonlar üzerinden etki ettikleri görülecektir. Özellikle östrojen hormonu burada kilit bir öneme sahiptir. Menopozdan önce kadınların yumurtalıklarından temel olarak 2 çeşit hormon salgılanır: östrojen ve progesteron. Bu iki hormonun arasındaki dengenin bozulması rahim kanserinin gelişmesine yol açan zemini hazırlar. Sağlıklı bir kadındaki adet dönemleri bu iki hormonun dengede çalışması ile mümkündür. Bu dengede östrojenin hakim olması öncelikle rahim duvarı kalınlaşmasına yol açar, bu durumun devamında ise rahim kanseri riski ortaya çıkar.

Hamilelik:

Hamilelik sırasında yukarıda bahsedilen kadınlık hormonlarından progesteron baskın hale gelir, dolayısı ile geçirilmiş hamilelikler rahim kanserine karşı koruyucu olmaktadır.

Tamoksifen:

Tamoksifen, meme kanserini engellemekte ve tedavi etmekte kullanılan bir ilaçtır. Tamoksifen bu etkisini meme dokusunda östrojenin etkisinin tersine çevirerek sağlamaktadır. Bununla beraber tamoksifenin meme dokusundaki östrojen karşıtı etkisi rahim dokusunda izlenmez, tam tersi tamoksifen rahim içi zarı olan endometriumda östrojen gibi etki göstererek buradaki hücrelerin çoğalmasına yol açar. Tamoksifen alan meme kanserli hastalarda rahim kanseri gelişme riski artmıştır. Eğer tamoksifen alıyorsanız yıllık jinekolojik muayenelerinizi yaptırmalı ve anormal bir kanama olması halinde doktorunuza başvurmalısınız.

Yumurtalık Tümörleri

Bazı yumurtalık tümörleri, kadınlık hormonu olan östrojen salgılayarak hormon dengesizliğine ve rahim duvarı kalınlaşmasına ve onu takiben rahim kanserine yol açabilirler. Kimi zaman bu yumurtalık tümörlerinin ilk belirtisi vajinal kanama olabilir.

Polikistik Over Sendromu:

Polikistik over sendromu olan kadınlarda vücuttaki kadınlık hormonu seviyeleri diğer kadınlara göre farklılık gösterir, hem androjenler(erkeklik hormonları) hem de östrojen hormonu(kadınlık hormonu) yüksek seviyelerdeyken, progesteron hormonu düşük seviyededir. Östrojen hormonunun, progesterona göre daha yüksek seviyede olması ve bu hassas dengenin bozulması rahim kanserine neden olabilir. Polikistik over sendromu, aynı zamanda kıllanma, adet düzensizliği ve infertilite(kısırlık) gibi nedenlere de yol açabilen bir durumdur.

Şeker Hastalığı (Tip II Diyabet):

Rahim kanseri, şeker hastalığı olan kadınlarda iki kat daha fazla sıklıkta görülebilir, aynı şekilde diyabetli hastalarda şişmanlık daha sık görülür ve fiziksel aktivite oranı düşüktür. Bunlar aynı şekilde endometrial kanser riskini arttıran durumlardır.

Aile Hikayesi:

Tüm kanserlerin kaynağında genetik değişiklikler yatmaktadır fakat bazı kanserler de ailesel geçişte bulunur. Rahim kanserli hastaların yaklaşık %5’inde ailesel bir geçiş mevcuttur, bu duruma Kalıtsal Non-polipoz Kolon Kanseri sendromu veyahut LYNCH sendromu denir. Kalın barsak kanseri ve rahim kanseri vakalarının görüldüğü bu sendromda bazı DNA onarım genlerinde (MLH1, MSH2, MSH6, PMS1 ve PMS2 gibi) bozukluklar bulunur. Bu hastalardaki DNA onarım genleri çalışmadığı için vücudun DNA hasarını onarma yeteneği azalır ve kansere yatkınlık gelişir. Ailesinde kalın bağırsak ve rahim kanseri hikayesi olan hastalarda, kan testi ile bu genetik bozukluklar fark edilebilir ve kanserler gelişmeden önleyici ameliyatlar hastalara önerilebilir. Bu hastalarda yumurtalık kanseri görülme riski de bir miktar artmıştır.

Meme Kanseri Ve Yumurtalık Kanseri Varlığı:

Eğer bir hastada meme kanseri veya yumurtalık kanseri mevcutsa, rahim kanseri riski de belli bir miktar artmış olabilir. Bu durum ortak risk faktörlerinden veya genetik nedenlerden kaynaklanır.

Rahim duvarı kalınlaşması (Endometrial Hiperplazi):

Rahim duvarı kalınlaşması ya da endometrial hiperplazi, Endometrium tabakasının artmış kalınlaşmasıdır. En sık görülen şekli basit hiperplazidir ve kansere dönüşme riski son derece azdır. Hormon tedavisi ile kolaylıkla düzeltilebilir. Bazen bu duvar kalınlaşmasında rahim duvar hücrelerinde bir takım yapısal bozukluklar meydana gelir, bu halde oluşan hiperplaziye atipik hiperplazi denir ve kansere dönüşme riski son derece fazladır. Atipik hiperplazi olan rahim kalınlaşması tiplerinde rahim kanseri riski %50 ye kadar çıkabilmektedir, bu şu anlama gelmektedir rahim duvarında atipik hiperplazisi olan iki hastadan birinde rahim içinde aynı zamanda rahim kanserine rastalanabilir, dolayısı ile atipik hiperplaziler tedavi edilmelidir. Bu tedavide ise çoğunlukla cerrahi olarak rahimin alınması ameliyatı yani histerektomi yapılır.

Rahim Kanseri Önlenebilir Bir Hastalık Mıdır?

Rahim kanserini engellemenin kesin bir yolu yoktur, bununla beraber hastaların rahim kanserini azaltabilmek için başvurabilecekleri bazı yöntemler mevcuttur. Burada amaçlanan rahim kanserine yol açan riskleri mümkün olduğu kadar azaltmaktır.

Sağlıklı Bir Kiloda Olmak ve Fazla Kilolardan Kurtulmak.

Fazla kiloda veya şişman olan kadınlarda rahim kanseri gelişme riski normal kiloda olan kadınlara nazaran yaklaşık olarak 3 misli artmıştır. Fazla kilolardan kurtulup sağlıklı bir kiloya inmek rahim kanseri riskini azaltmak için atılabilecek önemli bir adımdır.

Fiziksel Aktivite Ve Egzersizin Faydaları.

Yapılan araştırmalar aktif bir yaşam süren, hareketli kadınlarda rahim kanseri riskinin azaldığını göstermektedir, dolayısı ile düzenli egzersiz yapmak bu hastalığı önlemek için atılması gereken adımlardan biridir. Sağlıklı ve aktif bir yaşam tarzını benimseyen kadınlar, kilolarını kontrol altında tutarak, şeker hastalığına ve yüksek tansiyona karşı da önlem almış olurlar. Hem şeker hastalığı hem de yüksek tansiyon rahim kanseri için bildirilmiş risk faktörleridir.

Rahim Kalınlaşması Gibi Hastalıklar İçin Uygun Zamanda Tedavi Olmak.

Kansere yol açtığı bilinen rahim kalınlaşması için zamanında ve uygun tedaviyi olmak da rahim kanseri riskini azaltmak için alınabilecek önlemlerden birisidir. Rahim kanseri, zaman içinde(yıllar) gelişen bir hastalıktır ve büyük çoğunluğu rahim kalınlaşması (endometrial hiperplazi) zemininde gelişir. Bazı rahim kalınlaşması tipleri(basit tip) hormon tedavisine çok iyi yanıt verirler veya basit cerrahi işlemlerle tedavi edilebilirler. Hormonlu spiral yerleştirilmesi ve rahim alınması ameliyatı(histerektomi) gibi yöntemler bu durumları daha kanserleşme başlamadan bitirebilir. Rahim kalınlaşmasının en sık belirtisi anormal vajinal kanamadır. Anormal vajinal kanama, tekrarlayan ara kanamalar veya aşırı kanama şeklinde olabilir. Eğer bu şekilde anormal adet kanamalarınız oluyorsa hekiminiz ile konuşup değerlendirmesini isteyiniz.

Ailesel Geçişli Durumların Saptanması.

Ailesel geçişli kalın barsak kanseri hastalığı olanlar (Lynch Sendromu veya herediter nonpolipozis kolorektal kanser sendromu) da rahim kanseri gelişme riski son derece fazladır. Bu durumdaki hastaların ailesini tamamladıktan sonra rahimlerinin ve yumurtalıklarının alınması önerilmektedir.